| < POPRZEDNIA | WSZYSTKIE | NASTĘPNA > |
W zniszczonej powojennej Warszawie, która dźwigała się z gruzów dzięki wytrwałości i niezłomności wszystkich Polaków, literaci szukali miejsca dla siebie – miejsca, w którym mogliby się spotykać, tworzyć, rozwijać, poczuć się jak u siebie w Domu. Szukali Domu, którego tak bardzo wtedy wszystkim brakowało.
W 1947 roku ówczesne władze kraju podjęły decyzję o odbudowie dwóch kamienic na Starym Mieście: kamienicy Joachima Pastoriusa z 1663 roku (zwanej także kamienicą Prażmowskich, Leszczyńskich, Rautenstrauchów), przypisanej do adresów: ul. Krakowskie Przedmieście nr 87/89 i Senatorska nr 3 (wejścia do budynku prowadzą z obydwu tych ulic) oraz kamienicy Ignacego Nowickiego z 1720 roku (zwanej także kamienicą Aleksandra Johna), przypisanej do adresu ul. Senatorska nr 1.
Dzięki swoim staraniom 15 kwietnia 1948 r. Związek Zawodowy Literatów Polskich uzyskał od Prezydenta m. st. Warszawy promesę przyznania prawa własności czasowej do gruntu na terenie nieruchomości przy ul. Krakowskie Przedmieście 87 / 89 oraz zezwolenie na podjęcie budowy Domu Literatury.
W tekście promesy znalazły się następujące zapisy:
„Celem umożliwienia wcześniejszego zagospodarowania tego terenu w sposób zgodny z jego przyszłym przeznaczeniem Zarząd Miejski w m.st. Warszawie, na zasadzie uchwały Miejskiej Rady Narodowej z dnia 18 listopada 1947 r. przyrzeka przyznać ZWIĄZKOWI ZAWODOWEMU LITERATÓW POLSKICH z siedzibą w Warszawie prawa własności czasowej do pomienionego gruntu i zezwala ZWIĄZKOWI ZAWODOWEMU LITERATÓW POLSKICH na podjęcie budowy z zachowaniem praw osób trzecich. (…)
Warunkiem przyznania prawa własności czasowej do pomienionego terenu jest wzniesienie na nim w terminie do dnia 31 grudnia 1949 r. budowli, zgodnie z opracowywanymi planami zagospodarowania przestrzennego z zachowaniem przepisów policyjno-budowlanych.”
28 listopada 1949 roku zapadła decyzja na mocy Uchwały Komitetu Ministrów do spraw Kultury w sprawie utworzenia Domu Literatów w Warszawie.
Literaci natychmiast rozpoczęli działania mające na celu pozyskanie funduszy na budowę, m.in. przeznaczali na ten cel kwoty pozyskane z wydawania dzieł, jednocześnie wpłacali składki na Fundusz Odbudowy Stolicy, a także brali udział w odgruzowywaniu Warszawy, pracując na budowie.
„Obie kamienice w wyniku działań wojennych w 1944 roku zostały zniszczone. Zachowała się jedna ściana fasadowa kamienicy Prażmowskich od strony Krakowskiego Przedmieścia oraz balustrady balkonowe.
Związek Zawodowy Literatów Polskich starał się o uzyskanie szczegółowych planów odbudowy tych dwóch kamienic już w 1948 roku. Dzięki pomocy Komisarza Odbudowy m.st. Warszawy do spraw budowy Trasy W-Z Józefa Sigalina w styczniu 1949 uzyskano zgodę na odbudowę dwóch kamienic i skorzystanie z Funduszu Inwestycyjnego na potrzeby Związku Literatów. Istotną rolę w uzyskaniu pozwolenia odegrali prezes i wiceprezes Związku: Ewa Szelburg-Zarembina i Aleksander Wat .
Ruiny Kamienicy Johna znajdujące się nad Trasą W-Z całkowicie rozebrano. Jej wygląd zewnętrzny zrekonstruowali Kazimierz Thor i Włodzimierz Wapiński według obrazów Canaletta. W przyziemiu budynku umieszczono ruchome schody dzięki którym łatwo można się przemieścić do Trasy W-Z. Część górna kamienicy jest integralnie połączona z wnętrzem kamienicy Prażmowskich.
Pieczę technicznym nad wykonaniem odbudowy kamienic miał inżynier architekt Jan Laube, który czuwał nad realizującą projekt załogą Betonstalu. Starano się zachować jak najwięcej oryginalnych detali lub dokładnie zrekonstruować historyczny wygląd zewnętrzny. Sklepienia łukowe sieni odtworzono ze starej cegły z zachowaniem dawnego kształtu. Także zachowana ściana kamienicy Prażmowskich została włączona w nowe mury. Początkowo przy odbudowie pracowało 220 robotników; w miarę postępów, od połowy kwietnia 1950 roku już tylko 140 wysoko wykwalifikowanych rzemieślników. W ówczesnej prasie określano tempo realizacji jako „szybkościowiec wykończeniowy”, ponieważ założono oddanie budynku pół roku przed terminem. W maju 1950 na budowie pracowało aż 28 sztukatorów zdobiących ściany wewnętrzne.” (Anna Kostrzyńska-Miłosz: Historia Domu Literatury w Warszawie, https://fundacjadl.home.pl/autoinstalator/wordpressplugins1/wp-content/uploads/2023/05/Dom-Literatury-w-Warszawie_artykul.pdf)
| < POPRZEDNIA | WSZYSTKIE | NASTĘPNA > |