Zamiar powołania niezależnej organizacji pisarskiej dojrzewał w latach osiemdziesiątych XX wieku, gdy ówczesne władze nie pozwoliły na dokończenie kadencji Jana Józefa Szczepańskiego jako prezesa ZLP. Po wprowadzaniu stanu wojennego życie literackie toczyło się na spotkaniach prywatnych i w ramach tak zwanego drugiego obiegu. Stowarzyszenie Pisarzy Polskich było jedną z pierwszych organizacji zarejestrowanych po wyborach czerwcowych w 1989 roku, jego pierwszym Prezesem został Jan Józef Szczepański. Szybko stało się największą organizacją pisarską w Polsce.
Stowarzyszenie Pisarzy Polskich kontynuuje tradycje działań związkowych z dwudziestolecia międzywojennego, zajmuje się prawami autorskimi i nowymi regulacjami w tej dziedzinie, pomocą dla autorów, wspieraniem inicjatyw twórczych. Organizuje publiczne dyskusje i spotkania, poświęcone książkom, a także czytania poezji i nowych dramatów. Stowarzyszenie stale współpracuje z utworzonym przed dwudziestu laty w Krzemieńcu Muzeum Juliusza Słowackiego, które powstało dzięki energii naszego Prezesa Janusza Odrowąż-Pieniążka. Po 24 lutego 2022 Stowarzyszenie Pisarzy Polskich wspiera twórców z Ukrainy. W Domu Literatury regularnie pod patronatem SPP odbywały się spotkania literackie w języku ukraińskim.
Anna Nasiłowska, Prezes Stowarzyszenia Pisarzy Polskich